سوختگی حرارتی: رایج ترین نوع سوختگی است که ناشی از تماس پوست

با حرارت بالا (اعم از بخار، آب جوش، آتش و…) می باشد.

سوختگی های الکتریکی: جریان با ولتاژ کم (متناوب) یا ولتاژ بالا (مستقیم یا متناوب) می تواند سبب بروز سوختگی الکتریکی شود. این سوانح در نتیجه تماس با جریان الکتریکی اعم از قرار دادن شی ای در پریز یا گاز زدن یا کشیدن سیم رابط وسایل برقی ایجاد می شود.

چند نکته در رابطه با سوختگی های الکتریکی:

• مصدوم ازنظر بروز ایست قلبی کنترل شود.
• به علت پرتاب شدن و احتمال صدمات مهره ای(گردنی،کمری) از نظرشکستگی اندامها یا دنده ها مورد توجه قرار گیرد.
• از بیمار نوار قلب گرفته شود.
• نقاط ورود و خروج برق پانسمان شود. بیمار گرم نگه داشته شود.
• تا ۲۴ ساعت مانیتورینگ انجام شود.
• دو خط وریدی جهت مایع درمانی گرفته شود. (اهمیت مایع تراپی در این سوختگی بیش از سایر موارد می باشد.)
• NGT وفولی وصل شود.
• گرافی از ریه و قسمت های آسیب دیده گرفته شود.
• به عوارض کلیوی و خونریزی داخلی توجه شود.

سوختگی های شیمیایی: اسیدها و بازها سبب سوختگی های شیمیایی می شوند. معمولا بازها نسبت به اسیدها صدمات شدیدتری را به وجود می آورند. عوامل اسید و باز شامل رخی شوینده های خانگی و ترکیبات صنعتی می شوند.

چند نکته در رابطه با سوختگی های شیمیایی:

• شستشو با حجم زیاد آب یا نرمال سالین به مدت ۱۵الی ۳۰ دقیقه.
• بیرون آوردن کلیه لباس های مصدوم.
• موادی که بصورت پودر است با برس پاک شود.
• از خنثی نمودن مواد شیمیایی خوداری شود.
• شستشو در سوختگی شیمیایی چشم به گونه ای باشد که آب از گوشه خارجی چشم خارج شده و وارد چشم سالم نشود.

سوختگی های تابشی: به سوختگی های ناشی از تماس با اشعه گفته می شود. معمولا سوختگی های تابشی موضعی هستند و ممکن است عین سوختگی حرارتی ظاهر شوند. صدمات تابشی می توانند در تماس مستقیم با نور خورشید، تجهیزات صنعتی، مثل شتابگرها و سیکلوترون ها و تجهیزات مورد استفاده در درمان پزشکی ایجاد شود.

اگر موضع سوخته در محل زیر لباس باشد، ابتدا اقدام به بیرون آوردن لباس كنید ولی نكته بسیار مهم اینجا است كه در صورتی كه سوختگی به حدی شدید است كه پارچه لباس به پوست بدن چسبیده است، هرگز با كشیدن پارچه سعی در جدا كردن لباس از سوختگی نكنید بلكه پارچه را دور تا دور سوختگی با قیچی بریده و یا با همان لباس مرحله پایین آوردن دما با آب سرد را انجام داده و در اولین فرصت به پزشك مراجعه كنید.

به هنگام ایجاد سوختگی برای كاهش ضایعات آن از مالیدن هرگونه روغن و یا كره بپرهیزید. چربی، گرمای سوختگی را در پوست نگه داشته و شدت سوختگی را بیشتر می كند.

كاربرد پمادها و لوسیون های مخصوص تنها در سوختگی درجه اول می تواند كارساز و مفید واقع شود.

محل سوختگی حاصل از مایعات داغ (مانند آب چوش، آب باتری ماشین، سوپ و …) را بلافاصله با آب سرد (نه آب یخ) بشویید. به این ترتیب در صورتی كه حرارت بالای مایع داغ سبب سوختگی شده باشد، با این كار دمای پوست سوخته پایین آمده و در سوختگی ناشی از تماس با محلول های اسیدی و یا بازی، جریان آب موجب رقیق شدن ماده و از بین رفتن ادامه تاثیرات حاصل از آن می شود.

پوستی که دچار سوختگی شده بهتر است با پانسمان پوشانده شود، زیرا سدی که مانع ورود میکروب‌ها به داخل بدن است، شکسته شده و این پانسمان‌ها بهتر است روزانه تعویض شود و سیر بهبود زخم به صورت روزانه از سوی پزشک رویت شود تا در مواردی که نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک موضعی یا اینکه نیاز به جراحی است، مشخص شود. در سوختگی‌های سطحی و کوچک در صورتی که هر گونه علائمی از تغییر شکل زخم، التهاب، تورم، درد شدید یا تب ایجاد شود، بهتر است بیمار تحت نظر پزشک متخصص ادامه درمان را پیگیری کند.

زخم سوختگی برای بهبود علائم بهتر است چرب نگه داشته شود، ولی به یاد داشته باشید هیچ پماد و داروی موضعی وجود ندارد که جای سوختگی را از بین ببرد یا مانع ایجاد جوشگاه سوختگی شود و به طور جدی از تبلیغات بی‌مورد بعضی دارو‌ها باید جلوگیری کرد. در واقع، درمان یک زخم سوخته فقط از سوی پزشک متخصص ممکن است. در طول زمان بهبود زخم سوخته نیز بهتر است از نظر تغذیه‌ای رژیم پر پروتئین و پر کالری و همچنین حاوی مقادیر بالای ویتامین C مصرف شود که باعث تسریع در التیام زخم سوختگی می‌شود.

توجه داشته باشید خود تاول‌ها به‌عنوان پانسمان بیولوژیک از منطقه سوخته محافظت می‌کنند، ولی در مواردی که تاول خونی شود یا روی مفاصل بزرگ باشد یا عامل سوختگی، مواد شیمیایی باشند بهتر است تاول‌ها ترکانده شوند و پوست سوخته پانسمان شود.

مراقبت ها

تمیز کردن زخم: از روش های مناسب متعددی می تواند برای تمیز کردن زخم سوختگی استفاده شود(مصرف سرم شستشو یا استفاده از آب لوله کشی. تعویض روزانه پانسمان و مشاهده زخم وپوست بدون سوختگی، برای بررسی نشانه های التیام و بروز عفونت موضعی ضروری می باشد. در کل این درمان یک یا دو بار در روز انجام می شود برای پیشگیری از کاهش دمای بدن وکاهش تماس با باکتری ­ها طول مراقبت از زخم تا آنجایی که ممکن است محدود می شود. از تمیز کردن زخم با غوطه ورسازی کامل بدن در آب به دلیل افزایش خطر بروز عفونت بپرهیزید.

فشار آب به خارج سازی عوامل موضعی ودبریدمان کمک می کند.

مراقبت از زخم: هدف اصلی فرایند مراقبت از زخم ،حفظ رطوبت موضع به منظور تسریع در التیام زخم و پیشگیری از بروز عفونت در آن می باشد.

آنتی بیوتیک درمانی موضعی: معمولا تصمیم گیری برای مصرف عوامل ضد میکروبی بر مبنای وضیعت زخم سوختگی است. صدمات سوختگی عملکرد مکانیسم های حفاظتی پوست (شامل غدد ترشح سبوم که در حالت عادی سبوم ترشح می کنند که علاوه بر چرب نگه داشتن پوست در تخریب بعضی موجودات زنده ذره بینی مثل استرپتوکوک وبعضی گونه های استافیلوکوک کمک می کند) ازبین می برد. آنتی بیوتیک های موضعی مورد مصرف عبارتند از: سولفادیازین نقره (SSD)، کرم استات مافناید(سولفامیلون)، پماد باسیتراسین و سیلور.

دبریدمان زخم: برای التیام زخم در سوختگی های عمیق وخفیف جلدی برداشتن بافت اسکار ضروری می باشد.اسکار بافت غیر زنده ای است که بعد از صدمه سوختگی تشکیل می شود این بافت هیچ گونه جریان خونی ندارد بنابراین گلبولهای سفید ،پادتن ها نمی توانند به این ناحیه نفوذ کنند.دبریدمان ۲هدف اصلی دارد:

۱٫ برداشتن بافت آلوده شده به اجسام خارجی و باکتری ها بنابراین بیمار را در برابر عفونت های تهاجمی حفاظت می کند.

۲٫برداشتن بافت مرده

تغذیه:

• مصرف زیاد مایعات جهت جلوگیری از یبوست
• رعایت رژیم پر پروتئین( گوشت قرمز، فرآورده هاي امعاء و احشاء (جگر، زبان،دل)، ماهي،تخم مرغ ) پرانرژی و حاوی میوه ،سبزیجات تازه و لبنیات
• در صورت سوختگی لب،با چرب کردن از ترک خوردگی آن جلوگیری نمائید تا بتواند راحت تر غذا بخورد .
• بیمار را به غذا خوردن تشویق نمایید.
• سه وعده غذایی کافی نیست در فواصل آن از رژیم مایعات استفاده شود.
• بیمار را تشویق کنید تا بعد از هر وعده غذایی مسواک بزند.
• جهت دستیابی به میزان نیاز غذایی بیمار انجام مشاوره تغذیه ای برای تعیین میزان کالری مورد نیاز روزانه و بررسی نحوه دریافت مناسب آن ضروری است.

به منظورکاهش خارش:

• بیمار به استفاده از لباس های نخی یا پنبه ای ،جوراب های نخی یا حوله ای وکفش کتانی نرم تشویق شود.
• دوش آب سرد بگیرد.
• با حوله مرطوب پوست خنک نگه داشته شود.
• از غذاهای محرک بپرهیزد.
• شستشوی یک روز درمیان با آب ولرم به همراه شامپوی بچه یا صابون بچه ضروری است .
• پوست بیمار با لوسیون های تجویز شده چرب نگه داشته شود.
• به بیمار توصیه کنید ازخاراندن ، خراشیدن، سائیدن، ضربه زدن کشیدن و حرکات خشن خوداری کند.
• بیماررا از منابع حرارتی توام با گرد و غبار و خاک دور کنید. (درهوای آلوده نیز قرارنگیرید.)

فیزیوتراپی: مراجعه روزانه یایک روز در میان به بخش فیزیوتراپی ویژه بیماران سوختگی بعد از ترخیص کاملا ضروری است.

اهمیت فیزیوتراپی:

• فیزیوتراپی سبب افزایش بهبودی زخم می شود.
• فیزیوتراپی سبب کاهش تورم زخم می شود.
• فیزیوتراپی سبب کاهش چسبندگی در نواحی سوختگی مخصوصا اطراف مفاصل می شود که در نهایت از کوتاه شدن عضو و محدودیت حرکتی جلوگیری میکند.
• فیزیوتراپی باعث کاهش درد عضلات (ناشی از بیحرکتی)می شود
• فیزیوتراپی باعث کاهش عوارض تنفسی می گردد.

در شرایط اضطراری زیر باید فورا اورژانس را خبر کنید:

• سوختگی که سطح وسیعی از دست‌ها، پاها یا صورت یا سطح یک مفصل بزرگ را فرا گرفته باشد.
• سوختگی درجه دو به وسعت بیشتر از اندازه یک کف دست
• سوختگی درجه ۳ یا ۴
• مشکل در تنفس یا سوختگی مجاری تنفسی
• استنشاق دود
• ایجاد ضعف، بی‌حالی یا درد غیرقابل‌کنترل به‌دنبال سوختگی

• به منظور ترمیم و درمان آسیب های پوستی و همچنین درمان زخم سطحی و سوختگی درجه 1 ، موضع زخم را با پماد چرب نموده ، ماساژ دهید (روزی 1 الی 2 مرتبه)
• .در زخم های عمیق و سوختگی های درجه 2 و 3 ، موضع را با آب جوشیده ولرم و یا نرمال سالین شستشو داده ، پماد الئا را به ضخامت 3-5 میلی متر روی موضع زخم و یا سوختگی قرار داده ، پانسمان نمایید(روزی 1 الی 2 مرتبه).